Ֆոլիկուլամետրիան`որպես ձվազատման որոշման եղանակ
59422
Հորմոնների ազդեցության ներքո կնոջ օրգանիզմում մշտապես ցիկլային փոփոխություններ են տեղի ունենում: Հենց հորմոններն են կանոնակարգում վերարտադրողական համակարգի աշխատանքի բարդ մեխանիզմները, որոնք ապագա մորը հղիության են նախապատրաստում: Հղիանալու համար անհրաժեշտ է, որ ձվարանում ձվազատում տեղի ունենա, իսկ ձվաբջիջը բեղմնավորվի արական սերմնաբջջով`սպերմատոզոիդով:
Բնականոն պայմաններում դաշտանային ցիկլի սկզբում՝ ֆոլիկուլային փուլում, ձվարանում սկսում են հասունանալ մի քանի ֆոլիկուլներ, որոնցից որոշակի չափի է հասնում միայն մեկը. խիստ հազվադեպ է պատահում, որ շարունակում է հասունացումը երկու կամ ավել ֆոլիկուլ: Այդ առավել մեծ ֆոլիկուլը կոչվում է «գերիշխող» («դոմինանտ»): Մյուս ֆոլիկուլները ենթարկվում են հետզարգացման՝ ատրեզիայի: Ձվազատման օրը դաշտանային ցիկլի փուլերի որակը որոշելու համար անցկացվում է ֆոլիկուլամետրիա:
ֆոլիկուլամետրիան դաշտանային ցիկլի սկզբից ֆոլիկուլի զարգացման ուլտրաձայնային մոնիթորինգն է: Այն նաև պատկերացում է տալիս էնդոմետրիումի աճի մասին ցիկլի առաջին փուլում և արդեն տեղի ունեցած ձվազատման նշանների մասին` ցիկլի երկրորդ կեսում: Վաղ փուլում դիտվում է միաժամանակ մի քանի ֆոլիկուլի զարգացում, և միայն դրանցից մեկն է (որոշ դեպքերում` երկուսը կամ ավելին) գերիշխող դառնում: Երբ այն հասնում է 15 մմ-ի, մյուսները հետ են զարգանում` ատրեզիայի են ենթարկվում: Գերիշխող ֆոլիկուլի տրամագիծը մեծանում է օրական ևս 2-3 մմ-ով`ձվազատման պահին հասնելով 18-24 մմ-ի: ֆոլիկուլամետրիան հնարավորություն է ընձեռում բավականաչափ ճշգրտորեն որոշել ձվազատման փաստն ու դրա ժամկետը: Առաջին անգամ ՈւՁՀ-ն նշանակվում է դաշտանային ցիկլի 8-10-րդ օրը` կրկնելով այն ամեն 2-3 օրը մեկ մինչև ձվազատումը կամ, եթե դա ինչ-ինչ պատճառներով տեղի չի ունենում, ուրեմն մինչև հաջորդ դաշտանն սկսվելը: ֆոլիկուլամետրիայի ստույգ օրը նշանակում է ՈւՁՀ-ի մասնագետը` կախված հետազոտության արդյունքներից:
Ձվազատման փաստը հաստատվում է, եթե՝
- նախքան ձվազատումը հաջողվել է տեսնել հասուն ֆոլիկուլը,
- ֆոլիկուլը չքվել է,
- հետարգանդային տարածության մեջ ազատ հեղուկ է ի հայտ եկել,
- հասուն ֆոլիկուլի տեղում ձևավորվել է դեղին մարմին:
Ըստ ՈւՁՀ-ի` լիարժեք ձվազատման նշանները
- Աճող ֆոլիկուլին հետևելը (համոզվելու համար, որ այն գոյություն ունի և աճում է)։
- Նախքան ձվազատումը «արդեն հասուն» ֆոլիկուլի ձվազատական չափերի`18-24 մմ-ից ոչ պակաս երևալը (որպեսզի համոզվեք, որ ֆոլիկուլը ցանկալի չափի է հասել, այլ ոչ թե «լյուտեինիզացվել է» ժամանակից շուտ)։
- Ֆոլիկուլի տեղում դեղին մարմնի և ազատ (ֆոլիկուլային) հեղուկի երևալը փոքր կոնքում ձվազատումից հետո: Ազատ հեղուկի երևալը փոքր կոնքում վկայում է ֆոլիկուլի պայթելու մասին, ինչի հետևանքով ձվաբջիջը ֆոլիկուլային հեղուկի հետ մեկտեղ որովայնի խոռոչ է դուրս եկել` սպերմատոզոիդ փնտրելու: Ազատ հեղուկի բացակայությունը կարող է վկայել, որ տեղի է ունեցել ֆոլիկուլի լյուտեինիզացում ձվարանի «ներսում», այսինքն` դեղին մարմին կա, բայց ձվաբջիջը կարող էր դուրս չգալ որովայնի խոռոչ, ուստի և բեղմնավորում չէր կարող տեղի ունենալ:
Ձվազատման բացակայության պատճառներն են՝
- ֆոլիկուլի ատրեզիան (հետզարգացումը),
- ֆոլիկուլի պերսիստենցիան (կայունություն),
- ֆոլիկուլյար կիստան և այլն:
