Իմունաբանական անպտղություն և հակասերմային հակամարմինների դերը
Վերարտադրողական շրջան
3172
3172
Իմունաբանական անպտղություն և հակասերմային հակամարմինների դերը
Այժմ հայտնի է, որ իմունաբանական անպտղության դեպքերի հաճախականությունը 5-15 % է: Իմունաբանական խանգարումները կապված են հակասերմային հակամարմինների առկայության հետ:
Ի՞նչ է հակասերմային հակամարմինը:
Հակասերմային հակամարմինները պատկանում են IgG, IgA, IgM դասերին: Դրանք կարող են լինել զույգի կամ նրանցից մեկի արյան շիճուկում և (կամ) վերարտադրողական համակարգի տարբեր միջավայրերում (սերմնաժայթքում, արգանդի վզիկի լորձ, ֆոլիկուլային հեղուկ, ներարգանդային պարունակություն և այլն):
Անբավարար պտղաբերության աստիճանը որոշվում է հակասերմային հակամարմինների դասով, դրանց քանակով և սերմնահեղուկի խտությամբ: Կախված այդ գործոնների համադրությունից`հակասերմային հակամարմինների ազդեցության մեխանիզմը խախտվում է.
- սերմնաբջիջների ագլուտինացիա (կուտակում)
- նրանց շարժունակությունը արգանդի վզիկում(ցերվիկալ ուղում)
- սպերմատոգենեզ (օլիգո-, տերատո- և ազոոսպերմիա)
Հետազոտելով հակասերմային հակամարմինները՝ հնարավոր է նաև պարզել, որ բացասական ազդեցությունը կազմում է՝ սերմնաբջջի՝ ձվաբջջի մեջ ներթափանցման գործընթացը ճնշելն ու սաղմի իմպլանտացիայի գործընթացը արգելափակելը:
Հաստատված է․
- IgM-ն կցվում են սերմնահեղուկի պոչին և միայն խանգարում են արգանդի վզիկի լորձի շարժունակությանը ու չեն ազդում բեղմնավորման վրա:
- IgG-ն ամրանում են սերմնաբջջի գլխի վրա, չեն խաթարում շարժունակությունը, բայց ազդում են սերմնաբջիջների ներթափանցման վրա:
Ամորձու իմունաբանական հանդուրժողականությունը պայմանավորված է հեմատոտեստիկուլյար արգելքի առկայությամբ և սերմնահեղուկային խողովակները ծածկող Սերտոլիի բջիջների իմունոընկալողական ակտիվությամբ: Իմունաբանական հանդուրժողականությունը օրգանիզմի մի վիճակ է, որի ժամանակ նա չի կարող սինթեզել հակամարմիններ`որոշակի անտիգենի ներդրմանն ի պատասխան՝ միևնույն ժամանակ պահպանելով իմունային ռեակտիվությունը այլ անտիգենների նկատմամբ:
Կանանց և տղամարդկանց շրջանում հակասերմային հակամարմինների առաջացման պատճառները
Տղամարդկանց շրջանում հակասերմային հակամարմինների ձևավորման պատճառները կարող են լինել՝ սեռավարակները, շագանակագեղձի բորբոքումը, վնասվածքները և ամորձիների վիրահատությունը, վարիկոցելը, կրիպտորխիզմը և այլն։
Կանանց մոտ հակասերմային հակամարմինների ձևավորման մեխանիզմը լավ չի ուսումնասիրված: Ի տարբերություն տղամարդկանց՝ կանանց սեռական ոլորտը հասանելի է իմունային համակարգի բջիջների համար: Պատճառը, թե ինչու սեռական ակտիվ կյանք ունեցող ոչ բոլոր կանայք ունեն հակասերմային հակամարմիններ, պայմանավորված է սերմնաժայթքման իմունոպրեսիվ հատկություններով:
Հակասերմային հակամարմիններն առաջանում են վարակների (սեռական հերպես, տրիխոմոնիազ, գոնորեա, քլամիդիա, միզանյութ և միկոպլազմոզ), սեռական օրգանների քրոնիկ բորբոքային հիվանդությունների (ցերվիցիտ, էնդոմետիտ, սալպինգո-օոֆորիտ) և սեռական էնդոմետրիոզի պատճառով՝ խթանելով տեղային իմունային պատասխանը: Այս ֆոնի վրա կարող է զարգանալ իմունաբանական անպտղություն:
Կնոջ իմունային համակարգը սերմնահեղուկն ընկալում է որպես օտար մարմին և հեռացնում օրգանիզմից: Հակասերմային հակամարմիններն արձագանքում են բոլոր տղամարդկանց սերմնաբջիջներին:
Անպտղություն ունեցող կանանց մոտ արգանդի վզիկի լորձում ավելանում է IgA-ի կոնցենտրացիան: Այս հակամարմինների առկայության դեպքում սերմնաբջիջները, մտնելով արգանդի վզիկի լորձի մեջ, կորցնում են աստիճանական շարժվելու ունակությունը, բայց պահպանում են տեղում շարժվելու կարողությունը՝ առաջացնելով «ճոճվող» երևույթը:
Հակասերմային հակամարմինների թեստ
Հակասերմային հակամարմինները վարակիչ չեն: Այնուամենայնիվ, կապ կա սերմնաբջիջների վրա հակամարմինների տիտրի և զուգընկերոջ հակասերմային հակամարմինների տիտրի միջև: Դա կարող է պայմանավորված լինել սեռական ուղիների վարակով, որը խթանում է զուգընկերների մոտ հակասերմային հակամարմինների առաջացումը:
Հակասերմային հակամարմինների իմունաբանական վերլուծությունը նշվում է անպտղության բոլոր դեպքերում՝ անկախ ամուսինների վերարտադրողական ֆունկցիայի վիճակից, ինչպես նաև սպերմոգրամում կուտակումների առկայությունից, ոչ նորմալ, անշարժ սպերմատոզոիդներից, ազոսպերմիայից`անհայտ ծագման անպտղությունից:
Բժշկական կենտրոնում կատարվում են կենսաբանական թեստեր.
- համատեղելիությաթեստեր (հետկոիտալ թեստ, կոնտակտային թեստ)
- իմունոգրամայի ուսումնասիրություն և անտիսպերմային հակամարմինների որոշում
- պոստկոիտալ թեստ (ՊԿԹ)․ գնահատվում է սերմնաբջիջների և արգանդի վզիկի լորձի համատեղելիությունը: Նյութը վերցվում է պերիօվուլյացիոն շրջանում՝ սեռական ակտից 4-6 ժամ անց: ՊԿԹ-ն համարվում է դրական, եթե առաջադեմ շարժումներով 10 կամ ավելի սերմնաբջիջներ կան:
- Կոնտակտային թեստը (Կուրցրոկ-Միլլերի թեստ)․ թույլ է տալիս գնահատել սերմնաբջիջների ներթափանցումը արգանդի վզիկի լորձի մեջ: Թեստը դրական է համարվում, երբ կան 25-ից ավելի սերմնաբջիջներ, որոնք խորը թափանցել են արգանդի վզիկի լորձի մեջ:
Շատ հաճախ տղամարդկանց շրջանում հակասերմային անձեռնմխելիությունը որոշելու համար օգտագործվում է MAR թեստը. հակասերմային հակամարմիններով ծածկված սերմնաբջիջների (արտահայտված տոկոսներով) համամասնության որոշում։ Եթե հակասերմային հակամարմիններով ծածկված շարժուն սերմնաբջիջների քանակը գերազանցում է 50 %-ը, կարելի է ախտորոշել իմունաբանական անպտղություն:
Հակասերմային հակամարմիններ և իմունաբանական անպտղության բուժում
Իմունային խանգարումների շտկումը հեշտ գործ չէ: Բուժման մեթոդների շարքում առավել նպատակահարմար են.
- իմունոընկալիչ թերապիա
- էֆեկտորային թերապիա (պլազմաֆերեզի օգտագործմամբ՝ հակամարմինների հեռացումը օրգանիզմից)
- ներարգանդային սերմնավորում՝3-4 ցիկլերի ընթացքում
Եթե բուժումից հետո ոչ մի ազդեցություն չկա, ապա իրականացվում է ICSI: Հղիանալու հաճախականության հետազոտության վերլուծությունը, օժանդակ վերարտադրողական տեխնոլոգիաների դեպքում, ցույց է տալիս, որ ICSI- ն՝ իմունաբանական անպտղության հաղթահարման ամենահաջող մեթոդն է:
