Հակամյուլլերյան հորմոն

Հակամյուլլերյան հորմոնը (АМГ, АМН, anti-Mullerian hormone) առանձնահատուկ նյութ է, որն առկա է և՛ կնոջ, և՛ տղամարդու օրգանիզմում։ Այն ակտիվորեն ազդում է հյուսվածքների ձևավորման և աճի վրա՝ մեծ դեր խաղալով նաև վերարտադրողական կարողությունների հարցում։

Կարևոր դեր է խաղում կնոջ օրգանիզմում հատկապես վերարտադրողական տարիքում․ խանգարումը խոչընդոտում է հղիանալուն։

Կարդացեք՝ Հորմոնային անպտղություն

Հորմոնի դերը

Հակամյուլլերյան հորմոնը տղամարդու օրգանիզմում

Այս հորմոնը տղամարդու օրգանիզմում առանձնահատուկ նշանակություն է ձեռք բերում սաղմնային և սեռական հասունացման շրջանում։ Այն սկսում է ձևավորվել դեռևս սաղմնային շրջանում և պատասխանատու է մյուլլերյան ծորանների՝ ապագա սեռական օրգանների սաղմնային գոյացությունների հետզարգացման համար։

Ճիշտ զարգացման դեպքում տղամարդու օրգանիզմում կազմավորվում են սեռական լիարժեք օրգաններ։ Ծնվելուց հետո ՀՄՀ-ն սինթեզվում է արական ձվարանների կողմից մինչև սեռական հասունացումը։ Սեռական հասունության շրջանում հորմոնի սինթեզը նվազում է և պահպանվում շատ ցածր մակարդակում։

Սինթեզի խանգարումը տղամարդկանց դեպքում առաջացնում է կրիպտորխիզմ, վերարտադրողական ֆունկցիայի խանգարում, ինչը երբեմն առաջացնում է կեղծ հերմաֆրոդիտիզմ։ Ցածր հորմոնային ֆոնի պայմաններում ի հայտ է գալիս անպտղություն՝ անկախ այն հանգամանքից, որ ձվարանները բնականոն են ձևավորված։

Հակամյուլլերյան հորմոնը կնոջ օրգանիզմում

Կնոջ օրգանիզմում ՀՄՀ-ն արտադրվում է ներարգանդային շրջանում և մինչև սեռական ֆունկցիայի մարումը, սակայն մինչև սեռական հասունացումը հորմոնի մակարդակը ցածր է լինում և բարձրանում է սեռական հասունացումն սկսելուն պես։

Ցածր ՀՄՀ-ն կնոջ դեպքում առաջացնում է վերարտադրողական ֆունկցիայի և ֆոլիկուլների հասունացման խանգարում, ինչը հանգեցնում է անպտղության։

ՀՄՀ-ի հետազոտություն

Արյան մեջ ՀՄՀ-ի մակարդակի որոշման հետազոտությունն անցկացնում են, որպեսզի՝

• գնահատեն տղամարդու սեռական ֆունկցիան, 
• որոշեն վաղաժամ սեռական հասունացումը կամ դրա ուշացումը, 
• հայտնաբերեն ձվարանների ուռուցքները կամ պոլիկիստոզը, 
• հասկանան կնոջ անպտղության պատճառը։

ՀՄՀ-ի մակարդակի փոփոխությունը կարող է վկայել կնոջ վաղ դաշտանադադարի մասին։

Կարդացեք՝ Վեց նշան, որոնք վկայում են մենոպաուզայի մասին

Ցուցումներ հետազոտության համար

Հետազոտության անցկացման հիմնական ցուցումներ են՝

• վաղաժամ կամ ուշացած սեռական հասունացման փաստը, 
• սեռի որոշումը հերմաֆրոդիտիզմի դեպքում, 
• կրիպտորխիզմի և մոնորխիզմի ախտորոշման հաստատումը, 
• տղամարդու պտղաբերության գնահատականը (բեղմնավորելու կարողությունը), 
• կնոջ պտղաբերության գնահատականը, 
• վաղ դաշտանադադարի փաստը, 
• ձվարանների քաղցկեղ, 
• անհայտ ծագման անպտղություն, ԱՄԲ-ի անհաջող փորձեր։

Կանանց և տղամարդկանց օրգանիզմում ՀՄՀ-ի մակարդակը կախված է տարիքից։

Տղամարդկանց դեպքում՝

• մինչև 15 օրական՝ 32 ± 8,3 նգ/մլ 
• մինչև 1 տարեկան՝ 65,1 ± 13,0 նգ/մլ 
• մինչև 4 տարեկան՝ 69,9 ± 9,2 նգ/մլ 
• մինչև 7 տարեկան՝ 61,3 ± 8,4 նգ/մլ 
• մինչև 10 տարեկան՝ 47,0 ± 6,6 նգ/մլ 
• սեռական հասունացման սկզբում՝ 34,9 ± 3,7 նգ/մլ 
• սեռական հասունացման ավարտին՝ 6,7 ± 1,9 նգ/մլ 
• մեծահասակ տղամարդիկ՝ 4,2 ± 0,6 նգ/մլ 

Կանանց դեպքում՝

• մինչև 9 տարեկան՝ 3,5 ± 1,8 նգ/մլ, 
• սեռական հասունացման սկզբում և վերարտադրողական ամբողջ շրջանում՝ 2,1 - 7,3 նգ/մլ։

Շեղումներ

ՀՄՀ-ի մակարդակը բարձրանում է հետևյալ դեպքերում՝

• ձվարանների ուռուցքներ, 
• սեռական հասունացման հապաղում, 
• սեռական հորմոնների ընկալիչների ապարատի արատներ, 
• կրիպտորխիզմ, 
• անպտղություն, 
• ձվարանների պոլիկիստոզ։ 

ՀՄՀ-ի մակարդակի նվազում է նկատվում հետևյալ դեպքերում՝

• ճարպակալում վերարտադրման շրջանում, 
• դաշտանադադար, 
• սեռական օրգանների թերզարգացում, 
• ձվարանի բացակայություն, 
• վաղաժամ սեռական հասունացում։

Շտկման միջոցները

Հակամյուլլերյան հորմոնը դեռևս ուսումնասիրվում է, և նրա շտկման մեթոդները դեռևս մշակվում են։ Հորմոնային թերապիայի ժամանակ հորմոնի արտադրությունը խթանելու որոշակի փորձ կա։