Նյարդային խողովակի արատներ՝ անէնցեֆալիա և «սպինա բիֆիդա»

Բեղմնավորմանը հաջորդող առաջին շաբաթների ընթացքում, երբ կինն անգամ չի էլ կասկածում, որ հղի է, սկսում է ձևավորվել ապագա երեխայի նյարդային համակարգը: Սկզբնական շրջանում ամբողջ նյարդային համակարգը խողովակի ձև է ունենում, այդ պատճառով էլ բժիշկները հաճախ անվանում են նյարդային խողովակ, իսկ նյարդային համակարգի որոշ անոմալիաները՝ նյարդային խողովակի արատներ (ինչպիսիք են անէնցեֆալիան, սպինա բիֆիդան, հիդրոցեֆալիան և այլն):

Եթե զարգացման այդ վաղ շրջանում պտղի վրա ազդում են մի շարք անբարենպաստ գործոններ, անէնցեֆալիայի, հիդրոցեֆալիայի, ողնաշարի զարգացման արատի և նյարդային համակարգի այլ անոմալիաների առաջացման վտանգը մեծանում է:

Անէնցեֆալիա

Անէնցեֆալիան նյարդային համակարգի զարգացման ծայրաստիճան լուրջ անոմալիա է, որի դեպքում թերի է զարգանում կամ բացակայում է երեխայի գլխուղեղի և փոքր ուղեղի մեծ մասը:

Անէնցեֆալիա ունեցող երեխաները սովորաբար մահանում են դեռևս ներարգանդային շրջանում կամ էլ ծննդաբերության ընթացքում: Հազվադեպ է պատահում, որ անէնցեֆալիայով երեխան կենդանի է ծնվում և մահանում ծնվելուց հետո առաջին ժամերի ընթացքում կամ օրեր անց:

Անէնցեֆալիա է հայտնաբերվում յուրաքանչյուր 1000-րդ հղի կնոջ մոտ, սակայն պայմանավորված այն հանգամանքով, որ հաճախ պտուղը մահանում է նախքան ծննդաբերությունը, անէնցեֆալիայով երեխաների ծնվելու հաճախականությունը մոտ է 10 հզ. ծննդաբերությունների դեպքում 1.2 է:

Սպինա բիֆիդա

Սպինա բիֆիդան նյարդային համակարգի զարգացման առավել «թեթև» անոմալիա է, որը հնարավոր է բուժել:

Մարդու ողնուղեղը տեղակայված է ողնաշարի խղովակում և վնասվածքներից հուսալիորեն պաշտպանված է ողների ոսկրային հյուսվածքով: Իսկ դեֆեկտի առկայության դեպքում ողնաշարի խողովակում առաջացած դեֆեկտից կարող է դուրս գալ թաղանթով պատված ողնուղեղային նյութը կամ էլ հենց ողնուղեղային նյութն առանց թաղանթի:

Սպինա բիֆիդան պոտենցիալ բուժելի հիվանդություն է: Անմիջապես ծնվելուց հետո երեխան վիրահատվում է, որի ընթացքում բժիշկները հեռացնում են ողնաշարի արատը: Երեխայի հետագա զարգացումը կախված է սպինա բիֆիդայի ծանրության աստիճանից, ինչպես նաև արատի տեղակայումից: Որքան ցածր է տեղակայված արատը, այնքան լավ արդյունքի է հնարավոր հասնել, և լիովին առողջանալու հավանականությունը մեծ է:

Որոշ երեխաների դեպքում սպինա բիֆիդան ուղեկցվում է մտավոր զարգացման հապաղմամբ: Հենաշարժողական համակարգի բարդությունների առաջացման վտանգը ևս մեծ է. որոշ երեխաներ քայլելու համար բռնակների կամ սայլակի կարիք են ունենում:

Նյարդային խողովակի արատների պատճառները

Անէնցեֆալիայով, սպինա բիֆիդայով կամ նյարդային խողովակի այլ արատներով երեխա կարող է ծնվել ցանկացած ընտանիքում, եթե անգամ դուք և ձեր ամուսինը լիովին առողջ եք, և ընտանիքում երբևէ նմանատիպ հիվանդություն չի գրանցվել: Կան, սակայն, ռիսկի մի շարք գործոններ, որոնք մեծացնում են այս անոմալիաների առաջացման հավանականությունը: Ահա դրանք:

Ֆոլաթթվի անբավարարություն: Ֆոլաթթուն խիստ կարևոր և անհրաժեշտ վիտամին է բոլոր այն կանանց համար, ովքեր ծրագրում են հղիանալ կամ արդեն իսկ հղի են: Հենց այս վիտամինն է նվազեցնում նյարդային խողովակի արատներով երեխա ունենալու վտանգը:

Շաքարային դիաբետ, որ կինն ունեցել է դեռևս նախքան հղիությունը, կամ գեստացիոն շաքարային դիաբետ, որն ի հայտ է գալիս հղիության ընթացքում:

Հղիության վաղ շրջաններում մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացում, ինչը կարող է հարուցվել հարբուխով, շոգեբաղնիք այցելելու հետևանքով և այլն: Հղի կանայք պետք է խուսափեն գերտաքացումից և մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացումից:

Նյարդային համակարգի զարգացման անոմալիաների առկայությունը ընտանիքի մյուս երեխաների շրջանում:

Որոշ դեղամիջոցների օգտագործումը հղիության ընթացքում:

Ինչպես կանխարգելել անէնցեֆալիայի և սպինա բիֆիդայի առաջացումը

Ի տարբերություն Դաունի համախտանիշի և Էդվարդսի համախտանիշի, որոնց դեպքում հնարավոր չէ նվազեցնել հիվանդ երեխա ունենալու վտանգը, անէնցեֆալիան և սպինա բիֆիդան հեշտ են կանխվում:

Հղիանալ ծրագրող կանայք պետք է հղիությունից 1-3 ամիս առաջ սկսեն ֆոլաթթու ընդունել: Հղի կանայք պետք է ֆոլաթթու խմեն մինչև հղիության 12-րդ շաբաթը:

Եթե ունեք 1 տիպի շաքարային դիաբետ, պետք է առավել ուշադիր լինեք արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակի նկատմամբ: Հղիության ընթացքում դիաբետի ճիշտ բուժումը նվազեցնում է արատի առաջացման վտանգը:

Մի հրաժարվեք հղիության երկրորդ եռամսյակի սկրինինգից: Ոչ ոք ապահովագրված չէ նյարդային համակարգի անոմալիաներով երեխա ունենալուց: Երկրորդ եռամսյակի սկրինինգը թույլ է տալիս նմանատիպ արատները հայտնաբերել դեռևս նախքան երեխայի ծնունդը:

Ահա սպինա բիֆիդայով երեխայի վիրահատության մի հետաքրքիր դեպք բժշկության պատմության մեջ՝ Հույսի ձեռքը: