Անդրոգենները և նրանց սինթեզումը (6 ցուցանիշ) հարաբերակցության հաշվարկ

Անդրոգենները և նրանց սինթեզումը (6 ցուցանիշ) հարաբերակցության հաշվարկ

Սա համապարփակ հեազոտոթյուն է, որը որոշում է օրվա ընթացքում մեզի մեջ անդրոգենների մակարդակը:

Անդրոգենները տղամարդկանց և կանանց սեռական գոնադների կողմից արտադրվող հորմոններ են: Երկու սեռերի դեպքում ՝ անդրոգենների սինթեզը կատարվում է մակերիկամի կեղևային բջիջներում:

Հետազոտությունը չի կատարվում մինչև 16 տարեկան պացիենտներին:Կանանց մոտ ստերոիդ հորմոնների ուսումնասիրության համար՝ պարտադիր է նշել հղիության առկայությունը կամ բացակայությունը:

Սահմանված ցուցանիշներ.

•  Դիհիդրոտեստոստերոն

•  Անդրոստեդիոն

•  Տեստոստերոն

•  Անդրոստերոն

•  Էպիանդրոստերոն

•  էտիոխոլանոլոն

•  Անդրոստերոնի և էտիոխոլանոլոնի հարաբերակցությունը

•  Տեստոստերոն և էպիտեստոստերոնի հարաբերակցությունը

Հետազոտության մեթոդը

Գազային քրոմատոգրաֆիա-զանգվածային սպեկտրաչափություն (GC-MS):

Չափման միավորները

ՄԿԳ/օրական

Ինչպիսի կենսաբանական նյութ է կարելի օգտագործել հետազոտության համար: 

Օրվա մեզը

Ինչպես ճիշտ նախապատրաստվել հետազոտությանը:

Եթե բժշկի կողմից այլ ցուցումներ չկան, ապա կանանց խորհուրդ է տրվում հետազոտոթյունը կտարել  դաշտանային ցիկլի 3-5-րդ օրը:

Ընդհանուր տեղեկատվություն հետազոտության մասին

Անդրոգենները տղամարդկանց և կանանց սեռական գոնադների կողմից արտադրվող հորմոններ են: Երկու սեռերի դեպքում ՝ անդրոգենների սինթեզը կատարվում է մակերիկամի կեղևային բջիջներում: Դիհիդրոտեստոստերոնի սուլֆատը արտադրվում է խոլեսթերոլից՝ մակերիկամների կեղևի ռետիկուլյար և այլ փակեղում: Մի փոքր մասը (5-6%) գոնադալ ծագում ունի DHEA-ն ստերոիդ հորմոնների (անդրոգեներ, էստրոգեններ) սինթեզումն է: Այն ցուցադրում է թույլ անդրոգեն հատկություններ (15 անգամ ավելի թույլ, քան տեստոստերոնը): Նրա մակարդակի բարձրացումը վերերիկամային հիպերանդոգենիզմի կարևոր ցուցանիշ է:

Հորմոնի մեծ մասը վերածվում է դեհիդրոէպիանդրոստերոն սուլֆատի: Տեստոստերոնը հիմնական անդրոգենային ստերոիդ հորմոնն է:Արյան մեջ մտնող տեստոստերոնի մոտ 57% -ը կապվում է սեռական ստերոիդային կապող գլոբուլինի հետ (SHGS): Այս կապը թույլ չի տալիս, որպեսզի հորմոնը ներթափանցի անդրոգենների զգայուն բջիջներ, որը գործնականում արգելափակում է իր անդրոգենի գործունեությունը:

Տեստոստերոնի մնացած մասը կենսաբանորեն հասանելի է, որը կապված է ալբումինի հետ: Հյուսվածքներում, տեստոստերոնը վերածվում է 5-ալֆա դիհիդրոտեստոստերոնի ակտիվ ձևի: էպիտեստոստերոնը տեստոստերոնի թույլ անդրոգեն ակտիվությամբ իզոմեր է, որը արտացոլում է գերակշռող էնդոգեն տեստոստերոնի նյութափոխանակությունը: 

Այն օգտագործվում է տեստոստերոնի և էպիտեստոստերոնի հարաբերակցությունը հաշվարկելու համար:

Անդրոստերոնը ադրոստենոիդի և/կամ տեստոստերոնի մետաբոլիտ է, որը ձևավորվում է 5α-ռեդուկտազ ռեակցիայի ընթացքում: Ունի ցածր անդրոգեն գործողություն ( 5-7 անգամ ավելի թույլ է տեստոստերոնից), խթանում է երկրորդային տղամարդկային սեռական նշանների զարգացումը: Անդրոստերոնի որոշումը կիրառում են օրգանիզմում  անդրոգենի արտադրման մակարդակի գնահատման և անդրոստերոն/էթիոխոլանոլոն հարաբերակցության հաշվարկի համար:

Էպիանդրոստերոնը (իզոնադրոստերոն)անդրոստերոնի իզոմեր է և ԴՀԷԱ մետաբոլիտ՝ թույլ անդրոգեն ազդեցությամբ (5-6 անգամ ավելի քիչ է, քան անդրոստերոնը), արտացոլում է 5 ալֆա-ռեդուկտազների ակտիվությունը:

Էթիոխոլանոլոնը անդրոստենդիոնի մետաբոլիտ է, որը ձևավորվում է 5β-ռեդուկտազային ռեակցիայի ընթացքում: Չունի անդրոգեն ակտիվություն: Էթիոխոլանոլոնի մակարդակի որոշումը  կիրառում են  մակերիկամների ֆունկցիայի գնահատման և անդրոստերոն/էթիոխոլանոլոն  հարաբերակցության հաշվարկման  համար:

Անդրոստերոն/էթիոխոլանոլոն հարաբերակցությունը արտացոլում է 5α-ռեդուկտազների և 5β-ռեդուկտազների ֆերմենտների ակտիվության հարաբերակցությունը, որոնք վերափոխում են տեստոստերոնը կամ անդրոստենդիոնը  ակտիվ և ոչ ակտիվ ձևերի համապատասխանաբար: Կիրառում են տեստոստերոնի, անդրոստենդիոնի և ԴՀԷԱ-ի վիրիլիզացվող փոխակերպման ակտիվության գնահատման համար:

Տեստոստերոն/էպիտեստոստերոն հարաբերակցությունը արտացոլում է ֆերմենտային համակարգերի տարողությունը, որոնք ունակ են փոխակերպելու տեստոստերոնը  ոչ ակտիվ մետաբոլիտների: Կիրառվում է տեստոստերոնի մետաբոլիզմի արդյունավետության գնահատման համար և  հատկապես հորմոնի էկզոգեն ձևերի կիրառության դեպքում:

Երբ են նշաակում հետազոտությունը

•  Բնածին և ձեռքբերովի վերերիկամային ծառի կեղևային դիսֆունկցիա

•  Երիկամային հիպերանդոգենիզմի լաբորատոր ախտորոշում

•  Հիպոգոնադիզմ, ուշացած կամ արագացված սեռական զարգացում;

•  Կանանց վիժում;

•  Ձվարանների պոլիկիստոզ

•  Մակերիկամային ծառի կեղևի հորմոններ արտադրող ուռուցքներ:

Ինչ են նշանակում արդյունքները:

Հետազոտության արդյունքները համապատասխան հղումներով տրվում են 16 տարեկանը գերազանցող տղամարդկանց և կանանց:

   16 տարեկանից մեծ տղամարդիկ  16 տարեկանից մեծ կանայք

Դիհիդրոտեստոստերոն (ՄԿԳ/օրական)

  21-2170  21-2170

Անդրոստեդիոն (ՄԿԳ/օրական)  4-56  5-60

Տեստոստերոն (ՄԿԳ/օրական)

  20-170  5-38

Անդրոստերոն (ՄԿԳ/օրական)

  320-5400  240-2300

Էպիանդրոստերոն (ՄԿԳ/օրական)

  1,5-46  1,34-46

Էտիոխոլանոլոն (ՄԿԳ/օրական)

  430-3300  245-2300

Անդրոստերոնի և էտիոխոլանոլոնի հարաբերակցությունը

  0,38-2,3  0,29-2,32

Տեստոստերոն և էպիտեստոստերոնի հարաբերակցությունը

  0,09-5,62  0,12-3,76

 

Դեհիդրոէպիանդրոստերոն (ԴՀԷԱ)

Հնարավոր իրավիճակներ, որոնք առաջացնում են կոնցենտրացիայի բարձրացում՝

-         մակերիկամների վիրիլիզացված ադենոմա կամ կարցինոմա,

-         էկտոպիկ ԱԿՏԳ-արտադրող ուռուցքներ,

-         21-հիդրօքսիլազայի և 3β-հիդրօքսիստերօիդդեհիդրոգենազայի պակասորդ

-         ադրենագենիտալ համախտանիշ,

-        ձվարանների պոլիկիստոզ համախտանիշ,

-         Կուշինգի հիվանդություն,

-         հիրսուտիզմ, ակնե կանանց մոտ:

Հնարավոր իրավիճակներ, որոնք առաջացնում են կոնցենտրացիայի իջեցում՝

-        մակերիկամների հիպոֆունկցիա,  

-         սեռական հասունացման ուշացում,

-         գլյուկոկորտիկոիդների, պերօռալ կոնտրացեպտիվների ընդունում,

Անդրոստենդիոն

Կոնցենտրացիայի բարձրացում՝

-         ձվարանների պոլիկիստոզ համախտանիշ,

-        սեռական գեղձերի և մակերիկամների նորագոյացություններ, Իցենկո-Կուշինգի համախտանիշ,  

-         մակերիկամների կեղևի բնածին  հիպերպլազիա,

-         Ալցհայմերի հիվանդություն,

-         հղիության սովորական վիժում:

Կոնցենտրացիայի իջեցում՝

-         սեռական ֆունկցիայի տարիքային իջեցում,

-         մանգաղաբջջային սակավարյունություն,

-         մակերիկամների կեղևի հիպոֆունկցիա,

-         օստեոպորոզ:

Տեստոստերոն

Կոնցենտրացիայի բարձրացում

-         հասունացման վաղ ի հայտ գալը,

-         հիպերթիրեոզ,

-         ամորձիների, ձվարանների կամ մակերիկամների նորագոյացություններ,

-         մակերիկամների կեղևի բնածին հիպերպլազիա,

-         Իցենկո-կուշինգի հիվանդություն և համախտանիշ,

-         ձվարանների պոլիկիստոզ համախտանիշ,

-         XYY խրոմոսոմների հավաքակազմ,

-         գլոբուլինի մակարդակի իջեցում, որը կապում է սեռական հորմոնները, այնպիսի դեղամիջոցների ընդունումը, ինչպիսիք են դանազոլ, դեհիդրոէպիանդրոստերոն, ֆինաստերին, ֆլուտամիդ, գոնադոտրոպին և նաֆարելին (տղամարդկանց մոտ), գոզերելին (բուժման առաջին ամսվա ընթացքում), լևոնորգեստրել, միֆեպրիստոն, մոկլոբեմիդ, նիլուտամիդ, պերօռալ կոնտրացեպտիվներ և պրավաստատին (կանանց մոտ), ֆենիտոին, ռիֆամպին, տամօքսիֆեն. 

Կոնցենտրացիայի իջեցում՝

-         հիպոթալամուսի կամ հիպոֆիզի հիվանդություն,

-        գենետիկ հիվանդություններ (Կլայնֆելտերի համախտանիշ),

-հիպոֆիզի հոնադոտրոպ հորմոնների արտադրման խանգարում (այդ թվում՝ հիպերպրոլակտինեմիա),

-        մակերիկամների անբավարարություն,

-        հիպոհոնադիզմ,

-         խրոնիկական պրոստատիտ,

-         ճարպակալում (տղամարդկանց մոտ);

-         այնպիսի դեղամիջոցների ընդունումը, ինչպիսին են դանազոլ (փոքր չափաբաժիններով), բուզերին, կարբամազեպին, ցիմետիդին, ցիկլոֆոսֆամիդ, ցիպրոտերոն, դեքսամետազոն, գոզերելին, կետոկոնազոլ, լեուպրոլիդ, լևոնորգեստրել, մագնիումի սուլֆատ, մեթանդրոստենոլոն, մեթիլպրեդնիզոլոն, մետիրապոն, նաֆարելին (կանոնց մոտ), նանդրոլոն, օկտրեոտիդ, պերօռալ կոնցատրեպտիվներ կանանց մոտ, պրավաստատին (տղամարդկանց մոտ), պրեդնիզոն, պիրիդոգլյուտետիմիդ, սպիրոնոլակտոն, ստանոզոլոլ, տետրացիկլին, թիորիդազին, գլյուկոկորտիկոիդներ:

Անդրոստերոն

Կոնցենտրացիայի բարձրացում՝

-        տեստոստերոնի մակարդակի բարձրացում,

-         հիպերթիրեոզ,

-         հիրսուտիզմ,

-         Իցենկո-Կուշինգի համախտանիշ,

-         ձվարանների պոլիկիստոզ համախտանիշ,

-         մակերիկամների և ձվարանների ուռուցքներ:

Կոնցենտրացիայի իջեցում՝

-         լյարդի հիվանդություններ,

-        լորձայտուց:

Էթիոխոլանոլոն

Կոնցենտրացիայի բարձրացում՝

-         հիպերանդրոգենիա,

-         ադենոկորտիկոիդ կարցինոմա,

-        մակերիկամների ադենոմա,

-        հիրսուտիզմ,

-         սթրես:

Անդրոստերոն/էթիոխոլանոլոն հարաբերակցություն

Կիրառում են տեստոստերոնի, անդրոստենդիոնի և ԴՀԷԱ-ի  վիրիլիզացվող տրանսֆորմացիայի  արդյունավետության գնահատման համար:

Տեստոստերոն/էպիտեստոստերոն հարաբերակցություն

Արտացոլում է ֆերմենտային համակարգերի տարողունակությունը, որոնք ունակ են փոխակերպելու տեստոստերոնը ոչ ակտիվ մետաբոլիտների:  Կիրառվում է տեստոստերոնի մետաբոլիզմի արդյունավետության գնահատման համար, հատկապես՝ հորմոնի էկզոգեն ձևերի կիրառության դեպքում:  

Ով է նշանակում հետազոտությունը

Մանկաբարձ-գինեկոլոգ, էնդոկրինոլոգ, ռեպրոդուկտոլոգ, ռևմատոլոգ, ուռուցքաբան, թերապևտ, մանկաբույժ, հակատարիքային բժշկության մասնագետ, վիրաբույժ, սրտաբան և ալն:

Մասնագիտական բովանդակության վերահսկումը՝ մանկաբարձ-գինեկոլոգ,սոնոգրաֆիստ  բ․գ․թ․ Պավել Սոցկու