ՆԴՀ-ն ամբողջովին չուսումնասիրված ախտանշանների խումբ է, որն արտահայտվում է դաշտանին նախորդող մի քանի օրվա ընթացքում։ Սովորաբար դրանք անհետանում են դաշտանն սկսվելուն պես։

ՆԴՀ-ն խորացնող գործոններ են սթրեսը, քրոնիկ հոգնածությունը, էնդոկրին խանգարումները և այլն։

Որո՞նք են ախտանշանները

ՆԴՀ-ի հիմնական ախտանշաններից են ցավ կաթնագեղձերում և որովայնի ստորին հատվածում, անսովոր բնույթի արտադրություն, դյուրագրգռություն և նյարդային լարվածություն։

Նյարդահոգեկան ձևերը, որոնք կարող են արտահայտվել դյուրագրգիռ վիճակի սրմամբ, դեպրեսիվությամբ, լացկանությամբ և անգամ ագրեսիվությամբ։ Այդ ձևը հանդիպում է հիմնականում պերեմենոպաուզայի տարիքում։ Այտուցային ձև, որն արտահայտվում է կաթնագեղձերի փքվածությամբ, վերջույթների և դեմքի այտուցվածությամբ։

Ցեֆալգիկ ձև, որը դրսևորվում է գլխացավով։ Երբեմն այդ ցավը կարող է զգացվել նաև ակնագնդերում։ Ավելի ծանր դեպքերում գլխացավը կարող է ուղեկցվել սրտացավով կամ փսխումով։

Կրիզային ձև, որի դեպքում բարձրանում է զարկերակային ճնշումը, հնարավոր է, որ սրտի հատվածի ճնշման զգացում առաջանա, արագանա սրտխփոցը և մահվան հանդեպ վախ ի հայտ գա, ինչը հատուկ է սրտի հիվանդություն ունեցող մարդկանց։

Ռիսկի գործոններից են՝

• անամնեզում վիժման կամ աբորտի, գինեկոլոգիական վիրահատության, իգական սեռական օրգանների բորբոքման, գենիտալ կանդիդոզի, գլխուղեղային վնասվածքի դեպքեր, 
• վատ սնուցում, ֆիզիկական ցածր ակտիվություն, 
• վերարտադրողական ուշ տարիք։ 

ՆԴՀ-ի դեմ պայքարի արդյունավետ միջոցներ

Բուժման արդյունավետությունը դժվարանում է տարբերակիչ ախտորոշման բարդությամբ, քանի որ ՆԴՀ-ի ախտանշանները նման են այլ օրգան-համակարգերի հիվանդություններին բնորոշ ախտանշաններին և հնարավոր է շփոթել այլ հիվանդությունների հետ (միգրեն, հիպերտոնիկ հիվանդություն, գլխուղեղի ուռուցք, երիկամների քրոնիկ հիվանդություններ և այլն)։ Ըստ այդմ՝ ՆԴՀ-ի համար ցուցված դեղորայքն անարդյունավետ կլինի։

Ի՞նչ անել

Ինչպես պայքարել ՆԴՀ-ի դեմ, եթե բժիշկը հաստատել է ախտորոշումը։ Բացի հորմոնաթերապիայի կամ նեյրոլեպտիկների ընդունման ռադիկալ տարբերակներից, կան կենսաբանորեն ակտիվ հավելանյութեր, որոնք շատ արդյունավետ են, օրինակ երեկոյան գինարբուկի յուղը։

Ոչ դեղորայքային մեթոդներից են՝ մերսումը, ֆիզիոթերապիան, ռեֆլեքսոթերապիան, ինչպես նաև С, А, Е վիտամինների ընդունումը։ Հորմոնաթերապիան նշանակվում է միայն ու միայն բժշկի ցուցմամբ։

Ինչպե՞ս կանխարգելել ՆԴՀ-ն

Որպես կանխարգելիչ միջոց խորհուրդ է տրվում ուշադրություն դարձնել սեփական կենսակերպին՝

• փորձել բացառել սթրեսային իրավիճակները, սթրեսակայունություն ձեռք բերել, 
• խուսափել կլիմայի կտրուկ փոփոխություններից, 
• մեծացնել ֆիզիկական ակտիվությունը, 
• վիտամիններ ընդունել,
• սնվել լիարժեք, ռացիոնալ, 
• խուսափել աբորտից, 
• հրաժարվել ալկոհոլից և ծխախոտից։