Ձվարանների թերֆունկցիա

Ձվարանների թերֆունկցիա

Ձվարանները կնոջ վերարտադրողական կարևորագույն օրգաններից են, արտադրում են հորմոններ, նպաստում, որ ձվաբջիջը հասունանա, ինչը կնոջը թույլ է տալիս հղիանալ և երեխա լույս աշխարհ բերել։

Ձվարանների ֆունկցիայի նվազումը հանգեցնում է վերարտադրողական ֆունկցիայի խանգարման։ Դրանից տուժում է ամբողջ օրգանիզմը։

Ձվարանների թերֆունկցիան կամ ձվարանի անբավարարությունն այն փոփոխությունների ամբողջությունն է, որն առաջանում է, երբ հորմոնների արտադրման և դաշտանային ցիկլին մասնակցելու գործում ձվարանների աշխատանքը նվազում է։ Այն ախտորոշում չէ և ոչ էլ հիվանդություն, համախտանիշ է, որն առաջանում է այլ դրսևորումների հետ միասին (կամ միայնակ) և արտահայտվում բնորոշ նշաններով՝ կախված առաջացման ժամանակից՝ սեռահասունացման շրջանում կամ վերարտադրողական հասունության շրջանում։

Առանձնացվում է ձվարանների հիպոֆունկցիայի երկու տեսակ՝

  • առաջնային խանգարումներ, որոնք առաջանում են ներարգանդային շրջանում և պայմանավորված են ձվարանի թերզարգացմամբ, 
  • երկրորդային խանգարումներ, որոնք առաջանում են հորմոնային անհավասարակշռության, նյութափոխանակության տարաբնույթ խանգարումների, ինչպես նաև կարգավորող օրգանների՝ հիպոթալամուսի և հիպոֆիզի ազդեցության խանգարումների արդյունքում։

Պատճառները

Ձվարանների ֆունկցիայի նվազման պատճառները շատ են և կախված են վերջինիս տեսակից։ Հիմնական պատճառներն են՝

  • ձվարանների՝ ներարգանդային շրջանում ձևավորման վրա ազդող անբարենպաստ գործոններ (հղիության ախտաբանություն), 
  • հղիության շրջանում մոր օրգանիզմում հորմոնային անհավասարակշռություն, 
  • հղիության ընթացքում մոր տարած վարակիչ հիվանդությունները, 
  • քրոմոսոմային անոմալիաներ, 
  • ժառանգական հիվանդություններ։

Ձվարանների երկրորդային հիպոֆունկցիայի պատճառներն ավելի բազմազան են՝

  • ուժգին հյուծվածություն, նյարդային անորեքսիա, 
  • սննդակարգում ճարպերի՝ որպես սեռական հորմոնների սինթեզի աղբյուրի բացակայություն, 
  • վիտամինային անբավարարություն, 
  • սթրեսներ, նյարդային ցնցումներ, 
  • սեռական օրգանների տուբերկուլյոզ, 
  • հավելումների քրոնիկական, ինչպես նաև սուր բորբոքային պրոցեսներ, 
  • գլխի վնասվածք, երբ տուժում է հիպոֆիզի կամ հիպոթալամուսի հատվածը, 
  • ուղեղի անոթներում արյան շրջանառության խանգարում, 
  • Շիխանի համախտանիշ (հիպոֆիզի հատվածի սուր նեկրոզ), 
  • քիմիաթերապիա։

Ախտանշանները

Վերարտադրողական շրջանում ի հայտ գալու դեպքում ձվարանների հիպոֆունկցիան դրսևորվում է հետևյալ ախտանշաններով՝

  • թեթև աստիճանի դեպքում արգանդը բնական չափի է, էնդոմետրիումը՝ բավարար,
  • դաշտանը սակավարյուն է, ցավոտ, հնարավոր է բացակայի (երկրորդային ամենորեա), 
  • զարգացման դեպքում ձևավորվում են կլիմաքսի ախտանշաններ՝ դաշտանի բացակայությամբ,
  • ի հայտ են գալիս հոգեբանական խնդիրներ, 
  • առաջանում է ջերմային առհոսք, ճնշման տատանումներ, 
  • արգանդը փոքրանում է, 
  • հեշտոցի լորձաթաղանթը չորանում է, 
  • էնդոմետրիումն ատրոֆիայի է ենթարկվում, 
  • առաջանում է անպտղություն։

Ձվարանների բնածին անբավարարության ախտանշանները՝

  • սեռահասունացման ուշացում 15-17 տարեկանից հետո, 
  • կաթնագեղձերի ուշ կամ թերի զարգացում, 
  • դաշտանային ցիկլի խանգարումներ (ամենորեա, օլիգոմենորեա)։ 

Ըստ ծանրության աստիճանի՝ առանձնացնում են ախտանշանների դրսևորման երեք աստիճան։

Ծանրության թեթև աստիճանի դեպքում՝

  • երկրորդային սեռական նշանների թերի զարգացում (թևատակերի և ցայլքի թույլ մազակալում), 
  • կաթնագեղձերի թերզարգացում, 
  • արգանդի հիպոպլազիա (արգանդը զարգացած չէ, փոքր է, էնդոմետրիումը ձևավորված է, բայց հյուծված), 
  • դաշտան կա, բայց կանոնավոր չէ, ցավոտ է։ 

Ծանրության միջին աստիճանի դեպքում ՝

  • արտաքին սեռական օրգանները տեսանելիորեն զարգացած չեն, 
  • արգանդը և հեշտոցը փոքր են, 
  • իգական տիպի մազակալումը թույլ է կամ չկա, 
  • կրծքագեղձերը զարգացած չեն, 
  • դաշտան չկա։ 

Ծանր դեպքերում՝

  • արգանդի և սեռական օրգանների հիպոպլազիա (կոշտ են և փոքրացած), 
  • արգանդի դիրքը սխալ է, 
  • կաթնագեղձերը զարգացած չեն, 
  • չկա մազակալում, 
  • արտաքին սեռական օրգաններն ամբողջովին մանկական են, 
  • հեշտոցի լորձաթաղանթն ատրոֆիայի ենթարկված է, 
  • դաշտան չկա։

Ախտորոշումը

Ախտորոշման հիմքը երկրորդային սեռական հատկանիշների, դաշտանի բացակայության, անհամաչափ մարմնակազմության փաստն է։

Ախտորոշման հիմքը՝

  • արգանդի և հավելումների ՈւՁՀ, 
  • ձվարանային հորմոնների մակարդակի որոշում, 
  • հիպոֆիզի և հիպոթալամուսի հորմոնների մակարդակի որոշում, 
  • անհրաժեշտության դեպքում հորմոնային ֆունկցիոնալ թեստերի անցկացում, 
  • լապարասկոպիա և այլն։

Բուժումը

Ձվարանների հիպոֆունկցիայի ախտորոշմամբ և բուժմամբ զբաղվում է գինեկոլոգ-էնդոկրինոլոգը։ Թերապիայի մեթոդների ընտրությունը կախված է հիպոֆունկցիայի տեսակից և առաջացման ժամանակից, ինչպես նաև ծանրության աստիճանից։

Երկրորդային հիպոֆունկցիայի դեպքում բուժումն ուղղվում է ձվարանների վրա ազդող գործոնների վերացմանը, թերապիայի սկզբունքները հիմնականում նման են առաջնային հիպոֆունկցիայի բուժման սկզբունքներին։

Ձվարանների առաջնային հիպոֆունկցիայի և սեռական հատկանիշների թերզարգացածության դեպքում անհրաժեշտ է՝

  • սննդակարգի կարգավորում, 
  • հարակից հիվանդությունների բուժում, 
  • բուժական մարմնամարզություն և թերապիա՝ ուղղված փոքր կոնքում արյան շրջանառության կարգավորմանը, 
  • փոխարինիչ հորմոնաթերապիա՝ սեռական օրգանների ճիշտ ձևավորման և գործելու նպատակով։ 

Հղիանալու նպատակով անցկացվում է խթանիչ թերապիա։ Ճիշտ ժամանակին սկսած թերապիայի դեպքում բոլոր փոփոխություններն արագ վերանում են, կինը կարողանում է երեխա ունենալ և բնականոն կյանք վարել։

Ինչպե՞ս պաշտպանվել վարակներից օրալ սեռական հարաբերության ընթացքում

Ինչպե՞ս պաշտպանվել վարակներից օրալ սեռական հարաբերության ընթացքում

Սեռական վարակներով հնարավոր է վարակվել նաև օրալ սեռական հարաբերության ժամանակ, ուստի պաշտպանությունը միշտ անհրաժեշտ է

Սխալ պատկերացումներ դաշտանի մասին, որոնցից ազատվելու ժամանակն է

Սխալ պատկերացումներ դաշտանի մասին, որոնցից ազատվելու ժամանակն է

Դաշտանը օրգանիզմը մաքրելու միջոց է Իրականում օրգանիզմը ոչ մի մաքրման կարիք չունի, և ոչ մի տոքսին չի հեռացվում դաշտանի միջոցով

Ամեն ինչ դաշտանի մասին. տարածված հարցերի պատասխաններ

Ամեն ինչ դաշտանի մասին. տարածված հարցերի պատասխաններ

Եթե որովայնը ցավում է դաշտանի ժամանակ, դա նորմա՞լ է

Ցածր լիբիդո. պատճառները

Ցածր լիբիդո. պատճառները

Լիբիդոյի կորուստը տարածված խնդիր է, որին բախվում է յուրաքանչյուր հինգերորդ տղամարդ և շատ կանայք՝ կյանքի ինչ-որ փուլում