Տերատոզոոսպերմիան տղամարդու անպտղության պատճառ

Հաջող բեղմնավորման գլխավոր պայմաններից մեկը սերմնահեղուկում մեծ քանակությամբ մորֆոլոգիապես (ձևաբանորեն) առողջ, լիարժեք սերմնաբջիջների առկայությունն է: Ներկայում տղամարդու անպտղության հանգեցնող ամենատարածված խնդիրներից մեկը տերատոզոոսպերմիան է:

Տերատոզոոսպերմիան սերմնագոյացման (սպերմատոգենեզի) գործընթացի խանգարումն է, որը բնորոշվում է սերմնահեղուկում մեծ քանակությամբ (սովորաբար ավելի քան 50%) պաթոլոգիական սերմնաբջիջների պարունակությամբ: Պաթոլոգիական են համարվում գլխիկի, մարմնի, պարանոցի կամ պոչի տարատեսակ թերություններով սերմնաբջիջները, որի հետևանքով նրանք անկարողունակ են դառնում բեղմնավորման հարցում: Տերատոզոոսպերմիայի առաջացման պատճաները տարբեր են, հաճախ ներառում են մի խումբ գործոններ, ինչպիսիք են՝

• հորմոնային խանգարումները,
• գենետիկական խանգարումները,
• վիրուսային վարակները,
• բորբոքային հիվանդությունները՝ շագանակագեղձի բորբոքում (պրոստատիտ), մակամորձու բորբոքում (էպիդիդիմիտ), ամորձաբորբ (օրխիտ) և այլ,
• վարիկոցելեն,
• ֆերմենտապաթիան,
• ապրելակերպն ու վատ սովորությունները (ալկոհոլը, ծխելը, թմրադեղերը, անաբոլիկները),
• արտաքին միջավայրի անբարենպաստ պայմանները (ջերմային ազդեցությունները, թույները, ճառագայթային վնասվածքները, սթրեսները, որոշակի դեղամիջոցների ընդունումը):

Սերմնահեղուկում անոմալ սերմնաբջիջների քանակի բարձրացմանը զուգահեռ նվազում է բնական եղանակով բեղմնավորման հավանականությունը, քանի որ պաթոլոգիական սերմնաբջիջներն ընդունակ չեն ձվաբջիջը բեղմնավորելու: Եթե նույնիսկ բեղմնավորում տեղի ունենա, ապա ավելի շուտ կառաջանա պտղի պաթոլոգիական զարգացում, վիժում վաղ ժամկետներում կամ չզարգացող հղիություն: Այդ պատճառով զույգին խորհուրդ է տրվում հղիանալու փորձերից հրաժարվել ուրոլոգ-անդրոլոգի մոտ բուժման ընթացքում:

Տերատոզոոսպերմիայի ախտորոշումը

Ինչպես սերմնահեղուկի այլ պաթոլոգիաները, տերատոզոոսպերմիան նույնպես ախտորոշվում է սերմնահեղուկի հետազոտության՝ սպերմագրամայի միջոցով: Պաթոլոգիապես փոփոխված սերմնաբջիջները քիչ քանակությամբ առկա են նաև առողջ տղամարդկանց սերմնահեղուկում: Կարող են դիտվել հետևյալ փոփոխությունները՝

• սերմնաբջջի գլխիկի կառուցվածքում՝ չափսերի, ձևի, կառուցվածքի, քանակի (երկու գլուխ), քրոմատինի, ակրոսոմի արատներ, 
• սերմնաբջջի պարանոցի և միջին մասի կառուցվածքում՝ միջին մասի հաստացում կամ բարակում, պարանոցի թեքվածություն, ամրացման ասիմետրիա, 
• շոշափուկի (պոչ)՝ կարճ, ոլորված, թեքված, հաստությամբ անհավասար, շատ բարակ կամ բազմաթիվ պոչեր:

Եթե հետազոտության նմուշ հանձնեք տարբեր լաբորատորիաներում, կնկատեք, որ սերմնահեղուկի տարբեր ցուցիչներ, այդ թվում և մորֆոլոգիան, կարող են տարբերվել: Դա կախված է սերմնաբջջի մորֆոլոգիայի գնահատման մեթոդից: Օրինակ՝ սովորական մանրադիտակով զննելիս անոմալ ձևերի քանակը չպետք է գերազանցի 50%-ը: Եթե հաշվվում է վերարտադրողականության ինդեքսը ըստ Կրյուգերի, ապա այն չպետք է գերազանցի 70%-ը: Գունավորված քսուքի վրա Կրյուգերի խիստ չափորոշիչներով մորֆոլոգիայի հետազոտության դեպքում՝ ոչ ավել, քան 85%-ը: Այդ պատճառով հետազոտության արդյունքները տարբերվում են, և սովորաբար յուրաքանչյուր լաբորատորիա նշում է իր սահմանած նորմաները:

Տերատոզոոսպերմիայի բուժումը

Հիվանդության բուժումը կախված է խանգարման՝ պաթոգեն սերմնաբջիջների բարձր քանակության պատճառից: Եթե պատճառը բորբոքումն է, ապա անցկացվում է հակաբորբոքային թերապիա, եթե վիրուսն է՝ հակավիրուսային թերապիա և այլն: Բայց բոլոր դեպքերում նշանակվում են վիտամիններ, ընդհանուր կազդուրիչ միջոցներ, կենսահավելումներ, որոնք դրական ազդեցություն են ունենում սերմնահեղուկի որակի վրա: Այդպիսի միջոցներ են՝

• ֆոլաթթու,
• սպերմակտին,
• վիտամին E,
• L-կարնիտին,
• սելեն,
• ցինկ,
• յոդամարին,
• վերոնա,
• տրիբեստան,
• մեգասպեռմին,
• գերիմակս ժենշենով (մարդարմատ),
• մեղվաբուծության մթերքներ և այլն։

Պետք չէ մոռանալ նաև հայտնի վիտամինային խառնուրդի մասին՝ ընկուզեղենի, չրեղենի, մեղրի և լիմոնի, այն ուժ կհաղորդի օրգանիզմին և դրական ազդեցություն կունենա տղամարդու ընդհանուր ինքնազգացողության վրա: Իհարկե նաև շատ կարևոր է առողջ ապրելակերպը, արդյունաբերական և կենցաղային գործոնների ազդեցության վերացումը:

Եթե հիվանդության առաջացման պատճառը բացահայտված չէ, իսկ բուժումը և ընդհանուր կազդուրիչ թերապիան արդյունավետ չեն լինում, ապա խորհուրդ է տրվում կիրառել արհեստական բեղմնավորման մեթոդ՝ ՍՆՆ-ով (սերմնաբջիջների ներցիտոպլազմային ներարկում), որի ընթացքում սերմնավորման համար ընտրվում և ներարկվում են միայն առողջ սերմնաբջիջներ: