Պոստկաստրացիոն համախտանիշ

Պոստկաստրացիոն համախտանիշը վեգետատիվ-անոթային, նեյրոէնդոկրին և նեյրոհոգեկան ախտանիշների համախումբ է, որն առաջանում է արգանդի հավելումների հեռացման հետևանքով:

Ախտանշանները

ՊԿՀ-ի ախտանշաններն ի հայտ են գալիս վիրահատությունից 1-3 շաբաթ անց և լիարժեք զարգանում 2-3 ամիս անց։

Կլինիկական պատկերը՝

• վեգետատիվ-անոթային խանգարումներ` ջերմային առհոսք, քրտնարտադրություն, տախիկարդիա, առիթմիա, սրտի շրջանի ցավ, հիպերտոնիկ կրիզներ և այլն, 
• նյութափոխանակության խանգարումներ՝ ճարպակալում, հիպերլիպիդեմիա, հիպերգլիկեմիա, 
• հոգեհուզական խնդիրներ՝ դյուրագրգռություն, քնի խանգարում, ուշադրության կենտրոնացման խանգարումներ, ագրեսիվ-դեպրեսիվ վիճակներ և այլն։

3-5 տարի անց միզասեռական համակարգում ի հայտ են գալիս էստրոգենի պակասի ախտանշաններ՝ ատրոֆիկ կոլպիտ, ցիստիտ, ցիստալգիա, օստեոպորոզ։

Հորմոնային հեմոստազի փոփոխությունները հանգեցնում են մետաբոլիկ արտահայտված խանգարումների՝ արյան լիպիդային պրոֆիլի փոփոխություն դեպի աթերոգենության կողմ, ինչը հանգեցնում է աթերոսկլերոզի և սրտանոթային հիվանդությունների։

Ավելի ուշ ի հայտ է գալիս օստեոպորոզ, որը դրսևորվում է ատրավմատիկ կամ փոքր տրավմատիկ կոտրվածքներով, հաճախ պարոդոնտոզ է առաջանում (լնդերի հիվանդություն)։

Պատճառները

Պոստկաստրացիոն համախտանիշը հիմնականում առաջանում է ձվարանների հեռացումից հետո: Բազմաբնույթ ախտանշաններն ի հայտ են գալիս ձվարանների ֆունկցիայի վիրաբուժական անջատումից հետո, ինչը պայմանավորված է սեռական հորմոնների կենսաբանական ակտիվությամբ։

Ի տարբերություն բնական մենոպաուզայի, որի դեպքում ձվարանների ֆունկցիան աստիճանաբար, մի քանի տարվա ընթացքում է մարում, օվարիէկտոմիայից՝ ձվարանների հեռացումից հետո ձվարանների ստերոիդոգեն ֆունկցիան անմիջապես, կտրուկ անջատվում է։

Ախտորոշումը

Ախտորոշումը բարդ չէ, հիմնված է անամնեզի տվյալների և կլինիկական պատկերի վրա։ Արյան մեջ դիտվում է գոնադոտրոպինների, հատկապես՝ ֆոլիկուլախթանիչ հորմոնի բարձրացմամբ և E2-ի նվազմամբ, ինչը բնորոշ է պոստմենոպաուզալ տարիքին և այլն։

Բուժումը

Պոստկաստրացիոն համախտանիշի հիմնական բուժումը հորմոնային փոխարինիչ թերապիան է։ ՊԿՀ-ի թեթև ձևի, գանգատների բացակայության, աշխատունակության պահպանման դեպքում կարելի է և չդիմել ՓՀԹ-ի։

Նման դեպքերում ցուցվում է վիտամինաթերապիա (վիտամին A և C) անցկացնել, փոխել սնվելու ռեժիմը (բուսական սնունդ, ձեթեր), քնի խանգարման դեպքում վալերյանա օգտագործել, պահպանել ֆիզիկական ակտիվությունը, ֆիզիկական վարժություններ կատարել կամ ընդունել ֆիտոէստրեգեններ։

Բուժման տևողությունն անհատական է, սակայն պետք է տևի նվազագույնը 2-3 տարի։ Այդ տարիների ընթացքում վեգետաանոթային ախտանշանները սովորաբար կորչում են։

Փոխարինիչ հորմոնային թերապիան հակացուցված է հետևյալ դեպքերում՝

• կաթնագեղձի կամ էնդոմետրիումի քաղցկեղ, 
• կոագուլոպատիա, 
• լյարդի ֆունկցիայի խանգարում, 
• թրոմբոֆլեբիտ, 
• անհայտ ծագման արգանդային արնահոսություն և այլն։ 

Կանխատեսումները կախված են տարիքից, վիրահատության ծավալից և պոստկաստրացիոն շրջանի տևողությունից, թերապիան ճիշտ ժամանակին սկսելուց և մետաբոլիկ խանգարումների կանխարգելումից։

Աղբյուրը՝ www.medicalj.ru
Թարգմանությունը և խմբագրումը՝ www.sotskiy.am